Witam wszystkich odwiedzających mojego bloga. Moje imię Mariusz, mój znak to SQ9MES. Mieszkam w Olkuszu.
Krótkofalarstwem zajmuję się hobbystycznie, na pasmach pracuje głównie na VHF/UHF/SHF, oraz poprzez amatorskie satelity.
Zaliczone i potwierdzone mam wszystkie aktywne satelity, we wszystkich modach. Sprzęt którego obecnie używam to: Lincoln 1, Icom 820h, Yaesu 857d oraz Alinco DJ-G7.
Moje wideo można obejrzeć na kanale:
http://vimeo.com/sq9mes



środa, 6 marca 2013

Antena DVB-T

Jak samemu wykonać dobrą antenę zewnętrzną, do odbioru telewizji DVB-T?
Ja wykonałem sobie taką, wzorując się na wcześniejszych moich konstrukcjach.
Antena ta jest typu Yagi składa się z siedmiu elementów, zysk jej wynosi 11,6 dB,a wybór padł na tą konstrukcję gdyż podobnej  używam do łączności satelitarnych. Wystarczy odrobina chęci aby taką antenę sobie wykonać w domowych warunkach. Oczywiście można kupić gotową ale satysfakcja wykonania samemu jest ogromna.
Antena wykonana jest wg tabeli 7.2.1 książki autorstwa Z.Bieńkowskiego "Poradnik Ultrakrótkofalowca"

Postaram się w przystępny i przejrzysty sposób opisać wykonanie takiej anteny, aby każdy kto nie ma z tym styczności mógł samodzielnie ją wykonać.
Koszt takiej anteny w przypadku gdy będziemy musieli wszystko kupić jest w granicach 25-30 zł, ale zawsze można poszukać poniższych elementów gdzieś w naszych domowych rupieciach.
Potrzebny materiał to:
Rurka miedziana o przekroju 15 mm i dł. 1 m
Drut miedziany o przekroju 2,7- 3 mm i dł. 2 m

Wtyczka typ F dwie sztuki
Złączka do wtyczek F


Przewód antenowy 75Ohm 1m

Kostka elektryczna 2 szt (sam środek)

Antenę wykonujemy według z góry założonego wzoru z którego wyliczamy długości i odległości naszych elementów.
Na początek musimy znać częstotliwość na jakiej odbieramy programy.
Można sobie sprawdzić za pomocą interaktywnej mapy,  U mnie jest np. 714MHz i 698MHz (746MHz pr. I i II w HD ale w moim przypadku tą pomijam) więc wybrałem 700MHz do wykonania i takim przykładem się tutaj posłużę.
Gdy już znamy częstotliwość należy obliczyć sobie długość fali, mianowicie  dzielimy prędkość światła ( która w zaokrągleniu wynosi 300000km/s ) przez naszą częstotliwość.
W naszym przypadku posłużymy się przekształconym wzorem: dzielimy 30000 przez 700 i otrzymujemy długość fali w centymetrach.
Nasz wynik to 42 cm.

Teraz poznamy budowę anteny Yagi


 Pierwszy element od lewej to Reflektor, drugi to Wibrator, a następne to Direktory.
Aby wykonać naszą antenę musimy sobie obliczyć długości elementów, jak i odległości między nimi mnożąc poniższe wartości przez długość fali, którą wcześniej otrzymaliśmy.
Przypominam że ten przykład dotyczy anteny na częstotliwość 700MHz czyli, długość fali 42 cm.
Wyniki minimalnie można zaokrąglić do pełnych milimetrów, przy odbiorze nie będzie to miało większego znaczenia.
Elementy:
R...... 0.476 x 42 = 20 cm
W..... 0.52 x 42 = 21,80 cm ( do najdalszego punktu po zagięciu na daną wartość + "powrót" )
D1.... 0.47 x 42 = 19,75 cm
D2.... 0.436 x 42 = 18,30 cm
D3.... 0.43 x 42 = 18 cm
D4.... 0.43 x 42 = 18 cm
D5.... 0.43 x 42 = 18 cm
Odległości elementów:
Srw.... 0.25 x 42 = 10,50cm
Sw1... 0.05 x 42 = 2,10 cm
S12.... 0.289 x 42 = 12,10 cm
S23.... 0.406 x 42 = 17 cm
S34.... 0.323 x 42 = 13,50 cm
S45.... 0.422 x 42 = 17,70 cm

M...... 0.04 x 42 = 1,68 cm
d....... 0.0067 x 42 = 0,28 cm

Najtrudniejsze w wykonaniu anteny, to wywiercenie otworów w rurce, które muszą być w prostej linii i pod kątem prostym. Tutaj musimy się przyłożyć, małe odchylenia będzie można nadrobić wyginając pręty, ale im dokładniej tym lepiej.
Zaczynamy wiercić od piątego direktora, gdyż rurka która zostanie nam za reflektorem, posłuży nam jako  mocowanie do masztu.
Odległości otworów to oznaczenia Srw, Sw1, S12 ,S23, S34, S45
Ja dodatkowo jeszcze zaślepiłem sobie koniec gotową zaślepką

Następnie docinamy elementy na odpowiednie długości, ściągamy izolacje i prostujemy.
Mój patent na prostowanie, to kawałek drewna (większy niż nasz element) kładziemy drut na podłodze przykrywamy drewnem i (rolujemy) do wyprostowania.
Gdy rurka ma otwory, a elementy są proste, i docięte można zacząć lutować. Do tego można wykorzystać małą gazową lutownice

a jeżeli nie mamy to np. elementy można polutować za pomocą opalarki, ewentualnie można wykorzystać do tego palnik w kuchence gazowej. Należy pamiętać aby każdy element był równomierny z dwóch stron rurki.
Można element podzielić na pół następnie odjąć 7,5 mm (połowa średnicy naszej rurki) wynik to długość elementu do ścianki rurki.
Można również elementy dociąć z nadwyżką i po przylutowaniu do rurki dociąć na wymagany wymiar.
Należy pamiętać o dobrym polutowaniu elementów.

Gdy dojdziemy do Wibratora nie wyginamy go, tylko najpierw lutujemy
element o zawyżonej długości ok.50 cm

Teraz dopiero wyginamy wibrator na wymiar czyli 1,68 cm

następnie docinamy tak aby odległość  końców zasilania wynosiła 27 mm (przy każdej antenie)

Gdy już polutowaliśmy, sprawdzamy czy wszystkie elementy są w jednej linii. Jeżeli nie, podginamy tak aby nic nam nie wystawało - patrząc z przodu anteny
Sprawdzamy i korygujemy kąty wszystkich elementów do naszego nośnika, tak aby były pod kątem prostym



Dla zabezpieczenia i estetyki można wyczyścić antenę drobnym papierem ściernym i pomalować, bezbarwnym lub jakimkolwiek innym lakierem.

Nasza antena jest prawie gotowa, teraz należy wykonać dopasowanie 300 Ohm anteny do 75 Ohm naszego odbiornika.


Do tego celu potrzebny będzie nam kawałek przewodu antenowego, w celu wykonania pętli dopasowującej.
Aby obliczyć długość przewodu do pętli, należy podzielić długość naszej fali, przez dwa a następnie pomnożyć przez 0,66. (K=0,66 jest to współczynnik skrócenia dla większości przewodu 75 Ohm)
Daje nam to wynik w zaokrągleniu 14 cm i tyle ma mieć nasza pętla, ale w oplocie.
Jak widać na rysunku powyżej musimy ściągnąć izolacje z oplotu i gorącej żyły, tak że dodajemy sobie jeszcze 2 cm i w sumie z naszego metrowego przewodu ucinamy 16 cm.
Na końce założyłem koszulki termokurczliwe aby podczas lutowania nie przetopić izolacji na przewodach.

Teraz robimy pętlę, staramy się aby nie załamać przewodu, dodajemy przewód który pójdzie do TV i lutujemy do siebie trzy oploty. Następnie lutujemy gorącą żyłę z pętli i przewodu do TV.

Kostkę elektryczną wykorzystałem do przykręcania przewodu (pętli) do wibratora. Ja zdecydowałem się przy wibratorze polutować, ale wystarczy przykręcić. Należy pamiętać że kostka jest przedłużeniem wibratora i w tym wypadku należy go skrócić, tak aby odległość między przylutowanymi kostkami wynosiła 27 mm.
Przewody można również zamiast przykręcenia, bezpośrednio dolutować do wibratora, pomijając pomysł z kostką elektryczną.
W sklepach elektrycznych można kupić gotowe puszki antenowe do montażu, w tym przypadku zamiast kostki, na końce wibratora lutujemy konektory oczkowe.
Jeszcze jeden ze sposobów to przylutowanie oczek, na szerokość standardowej puszki antenowej (27mm)



Teraz dołączamy przewód koncentryczny, który uprzednio zabezpieczamy izolacją bądź silikonem, przed warunkami atmosferycznymi  (można do całości wykorzystać jakąś puszkę plastikową ze starej anteny). Przewód koncentryczny mocujemy do rurki zaciskami bądź taśmą izolacyjna. Na drugim końcu przewodu zakładamy wtyczkę F, drugą zakładamy na przewód od TV, Wtyczki F skręcamy ze sobą za pomocą złączki potocznie zwanej beczką.
Złącze możemy zabezpieczyć koszulką termokurczliwą.
Po podłączeniu anteny do odbiornika, mój tuner pokazywał 100% jakości i siły sygnału, nawet na 746MHz.
Należy pamiętać o tym że jest to antena pasywna i nie potrzebuje zasilania, niektóre dekodery mają taką funkcję, należy ją wyłączyć.

Autor podpowiadał, aby anteny z tabeli 7.2.1 obliczać na górne pasmo, gdyż antena powyżej obliczonego rezonansu pracuje bardzo stromo, natomiast poniżej, ma niewiele gorsze parametry, co widać na poniższym wykresie. Oczywiście uwaga ta dotyczy bardziej anten nadawczych, przy odbiorze niewiele nam to poprawi sygnał.



Jeżeli posiadamy telefon z Androidem, możemy posłużyć się aplikacją, która wskaże nam kierunek ustawienia naszej anteny, moc i odległość nadajnika, częstotliwość jak i kanał, oraz programy jakie będziemy odbierać na wskazanym Mux'ie.
Program DVB-T finder napisał p. Maciej Grzegorczyk, jest to aplikacja darmowa którą można pobrać w markecie lub kliknij tutaj.
Na stronie autora znajdziemy opis programu: http://esys.com.pl/dvb-t-finder/


Aby wzmocnić odbierany sygnał, można takie anteny ze sobą połączyć w układ antenowy.
Każde podwojenie anten daje nam dodatkowo 3dB zysku, czyli możemy połączyć ze sobą dwie, cztery, osiem, szesnaście anten itd.
Pomijając skomplikowane rozważania teoretyczne:
gdy połączymy dwie anteny obok siebie, zawężamy wiązkę w płaszczyźnie poziomej, co będzie eliminowało stację z boku anteny o -30dB w odległości kątowej około 20 stopni ( pojedyncza antena osłabia taki sygnał tylko o -3dB).
Natomiast gdy połączymy anteny nad sobą, główna wiązka jest zachowana, ale zawęża się wiązkę w płaszczyźnie pionowej około 28 stopni. Obydwa układy oczywiście dają dodatkowy zysk 3dB.
Aby dodać następne 3dB, musimy już połączyć ze sobą cztery anteny.
Takie układy można zastosować w przypadku większych odległości od nadajnika, bądź gdy mamy kiepskie warunki odbioru, ewentualnie gdy mamy czas i ochotę na eksperymenty.
Aby obliczyć odległości między antenami należy poniższe wartości pomnożyć przez naszą długość fali:
SE.... 1.6 x 42 = 67.20 cm  (poziom)
SH.... 1.5 x 42 = 63 cm (pion)

Jak połączyć dwie anteny Yagi?



Anteny 75Ω łączymy przewodem o impedancji  75Ω, przewody mogą być dowolnej długości ale względem siebie długość musi być jednakowa na odcinku AB, jeżeli nie znamy impedancji przewodu lub stosujemy przewód o innej impedancji to długości przewodów na odcinku AB powinny mieć n * λ/2.
W trójniku B uzyskujemy impedancje 37.5Ω  (75:2=37.5),
następnie impedancje z punktu B do punktu C transformujemy odcinkiem przewodu  λ/4 50Ω razy współczynnik skrócenia (k).
Od punktu C dajemy przewód 75Ω dowolnej długości do naszego odbiornika.


Łączenie anten schowałem w puszcze elektrycznej

Aby zachować zgodność fazową, żyły środkowe dołączamy do końcówek wibratorów oznaczonych literą A.

Odległość 63 cm dotyczy tylko naszych anten, które są wyżej obliczone na pasmo 700 MHz, natomiast zasada łączenia może być stosowana do innych anten Yagi.


Na powyższym zdjęciu gotowe anteny odbiór: jakość sygnału jak i siła pokazuje 100% na częstotliwościach 746 MHz, 698 MHz, 634 MHz oraz Czeskie i Słowackie stacje na 602 MHz daje 100% jakości i 67% sygnału.

Gdy mamy problemy z zakłóceniami od LTE można zastosować filtr, który skutecznie odetnie nam niepożądany sygnał . Po zastosowaniu takiego filtra, siła sygnału TV podnosi się o kilka procent.
Ja zastosowałem taki:

Poniżej wykres charakterystyki w/w filtru.













11 komentarzy:

wanzet pisze...

Witam.Projekt świetny mam tylko jedno pytanie czy można do takiej anteny podłączyć wzmacniacz

SQ9MES pisze...

Witam, oczywiście że można, jeżeli ma 300 Ohm (np. do anten siatkowych) to bezpośrednio do anteny, jeżeli 75 Ohm to do przewodu.

Anonimowy pisze...

Witam,jaka powinna być długość reflektora?Z wymiarów wynika że jest krótszy od dipola a na Twoich fotkach wygląda że jest dłuższy. Zbyszek

SQ9MES pisze...

Z danych tabeli wynika że jest krótszy, ja go wydłużyłem bodajże o 1cm w stosunku do wibratora.
Nie doczekałem się odpowiedzi od autora czy to jest błąd w druku czy specyfikacja anteny.
Z pomiarów SWR jakie robiłem nie ma to wpływu na antenę, natomiast co do charakterystyki nie posiadam sprzętu, ale kierując się wzorami anten, nie spotkałem się aby reflektor był krótszy niż wibrator.

M pisze...

Witam czy można wykonać taką antenę na pasmo VHF na częstotliwość 191,5 Mhz. Z góry dziękuje za odpowiedź Pozdrawiam

SQ9MES pisze...

Cześć M
Można na każdą częstotliwość, w Twoim wypadku dł.fali to: 156,6 cm wymiary były by:
R = 74.5 cm
W = 81.4 cm
D1 = 73.6 cm
D2 = 68.3 cm
D3 = 67.3 cm
D4 = 67.3 cm
D5 = 67.3 cm
Odległości
Srw = 39.15 cm
Sw1 = 7.83 cm
S1,2 = 45.25 cm
S2,3 = 63.60 cm
S3,4 = 50.60 cm
S4,5 = 66.10 cm

M = 6.26 cm
d = 1.00cm

Jeżeli tylko do słuchania to ok, jak do nadawania to przyłóż się do:
W,D1,D2,M oraz do odległości między tymi elementami ( mierzysz od środka elementu do środka następnego elementu a nie odległość między ściankami) jak i średnicą elementów, ale 1cm to standardowy wymiar.

Powodzenia.

M pisze...

Wielkie dzięki za odpowiedź :) nie mogę jeszcze zakumać co to jest ten współczynnik d= 1cm no i jaki ma być drut na moją częstotliwość bo z wyliczeń wychodzi mi 5,2 km przekrój.

SQ9MES pisze...

d = 1cm to średnica Twoich elementów (a nie współczynnik), z drutu raczej tego nie wykonasz, proponuje rurkę aluminiową.

Współczynnik to chyba chodzi Ci o współczynnik skrócenia, jeżeli tak to, to dotyczy kabla (przewodu) a nie "d"

W poprzednim komentarzu podałem Ci gotowe wszystkie wymiary, dopasuj sobie oznaczenia: W,D1,M,d itp. do rysunku powyżej przedstawiającą antenę i masz gotowca.

5,2km? łomatko, ale po kolei jak obliczać:
Interesująca Cię częstotliwość to 191,5 MHz, prędkość światła to 300000 km/s i aby uzyskać długość Twojej fali to dzielimy:
30000 / 191.5 = 156.6 cm (odejmujemy sobie jedno zero z 300000 aby wynik wyszedł nam w cm)
i to 156,6 cm mnożysz przez wartości podane wyżej
przykład to Twoje d:
d....0.0067 x 156.6 = 1.04922 cm czyli 1 cm a nie 5,2 km coś pomieszałeś, jak nie ogarniesz dokładnie tematu to szukaj na Skype SQ9MES.

M pisze...

Już rozumiem :) a 5,2 mm miało być a nie km :) nawet nie zauważyłem że wkradł mi się błąd, dzięki za wszystkie cenne informacje

Grzegorz pisze...

Dzień dobry.
Bardzo fajny artukuł, ale mam parę wątpliwości które mnie nurtują.
Proszę o wyjaśnienie dlaczego skracane są directory przy ich lutowaniu o średnicę rury.
Czy wymiary przez Pana podane w artykule uwzględniają już średnicę rury?
Jeżeli nie to rozumiem, że przed ucięciem directora należało by dodać średnicę rury prowadzącej?
Jak wygląda sprawa jeżeli chodzi o wykorzystanie rurki z tworzywa? Czy należy wówczas doliczać do directorów jej średnicę?

Czy na directory nadają się pręty gwintowane M6? Wówczas można by je nakrętkami złapać do rury i nie trzeba by tych miejsc lutować. Jak wówczas policzyć wymiary przy założeniu że rurka prowadząca była by z aluminium a directory z prętów gwintowanych?

Czy przy łączeniu dwóch anten równolegle obie są na identyczne częstotliwości?
Czy można tak łączyć anteny pracujące na różnych częstotliwościach?

Czy można do tej konstrukcji anteny dodać dipol półfalowy na 184.5MHz?
Jak taka antena na UHF z VHF pracuje? Czy directory są jakoś inaczej wyliczane dla pokrycia tak szerokiego pasma?

SQ9MES pisze...

Cześć Grzegorz a więc po kolei:
nigdzie nie piszę że skracam direktory o średnicę rurki ( obliczam sobie średnicę dzielę na pół w pamięci aby łatwiej było mi przylutować direktor, czyli przykład: jeżeli mam direktor 10cm a rurka ma 2cm to dzielę direktor na pół czyli 5cm, rurka ma 2, połowa to 1cm więc direktor z jednej strony ma mi wystawać na 4cm i 4 z drugiej, bo 2cm są w rurce)

Nie, jak rurkę masz z tworzywa to tylko musisz kombinować z mocowaniem direktorów.

Nie wiem czy by się pręty nadawały, problem może być z nierównością powierzchni, pomysł dobry, ale nie eksperymentowałem w ten sposób.

Łączenie anten polega na zwiększeniu zysku, więc muszą być na tą samą częstotliwość, ale możesz łączyć anteny na inne częstotliwości z tym że nie zwiększysz już zysku tylko szerokość odbioru i łączysz wtedy anteny za pomocą zwrotnicy antenowej, odległość między antenami wtedy nie jest tak istotna, wystarczy minimum 1/2 fali.

Ostatnie pytanie nie bardzo rozumiem gdzie chciałbyś dodać taki dipol? na tą samą antenę? No to nie da się tak, sam dipol jako osobna antena owszem i łączysz jak w odpowiedzi wyżej.